بررسی عوامل مؤثر بر

شلی کف لگن

اختلالات کف لگن شـامل بـی اختیـاری ادراری، بی اختیاری مدفوعی و پایین افتادگی اعضاء لگنی از شکایت های شایع مراجعین به درمانگاه زنان می باشد.

علت اصلی اختلالات کف لگن ناشناخته است ولی به نظر میرسد که عوامل متعددی در ایجـــاد آن دخالـــت دارنـــد. مطالعـــات اپیــدمیولوژیک قبلــی عوامــل مــستعد کننده متعددی را برای اختلالات کف لگن پیشنهاد نموده اند کـه شـامل زایمـان طبیعـی بـا بـه کارگیری وسایلی چون فورسپس یـا واکئـوم، اپیزیوتومی، نوزاد درشت، بیحسی اپیدورال و ســن بــالای مــادر مــی باشــد و عوامــل مستعدکننده دیگر شامل هیسترکتومی قبلـی، افزایش سن، یائسگی و چـاقی اسـت.

تعریف و میزان شیوع اختلالات کف لگن

اختلالات کف لگن ازشکایتهای شایع مراجعین به درمانگاه زنان می باشد که در کشورآمریکا حدود۵۰ %گزارش شده است.

اختلالات کف لگن شـامل بـی اختیـاری ادراری، بی اختیاری مدفوعی و پایین افتادگی اعضاء لگنی از شکایت های شایع مراجعین به درمانگاه زنان می باشد. در کشور آمریکا ۵۰ %زنان زایمان کرده دارای درجاتی از شلی کف لگن میباشندکه ۲۰ -۱۰ % آنهـا علامـت دار می شوند و ۱۱ % آنها در طول حیاتـشان نیـاز به ترمیم جراحی کف لگن دارند.

پـرولاپس رحـم، سیـستوسل ورکتوسـل تقریباً جزء شایعترین اندیکاسیونهای اعمال جراحی زنان می باشند. مرکز مطالعات آمـاری بین المللی پرولاپس اعضای لگنی را سـومین علـت شـایع هیـسترکتومی در زنـان معرفـی کرده است. علت اصلی اختلالات کف لگن ناشناخته است ولی به نظر میرسد که عوامل متعددی در ایجـــاد آن دخالـــت دارنـــد.

مطالعـــات اپیــدمیولوژیک قبلــی عوامــل مــستعد کننده متعددی را برای اختلالات کف لگن پیشنهاد نموده اند کـه شـامل زایمـان طبیعـی بـا بـه کارگیری وسایلی چون فورسپس یـا واکئـوم، اپیزیوتومی، نوزاد درشت، بیحسی اپیدورال و ســن بــالای مــادر مــی باشــد و عوامــل مستعدکننده دیگر شامل هیسترکتومی قبلـی، افزایش سن، یائسگی و چـاقی اسـت. فاکتورهــای سرشــتی دیگــر مثــل نحــوه متابولیـسم کـلاژن نیـز بـه عنـوان عوامـل مستعد کننده معرفی شده اند.

در مطالعه ای که در سال ۲۰۰۲ در کشور آمریکا صورت گرفته اسـت نـشان داده شـده که افـزایش تعـداد زایمـان و چـاقی احتمـال ایجـاد اخـتلالات کـف لگـن را شدیداً بـالا می برند . همچنین در این بررسی نتیجه گیری شده کـه احتمـال ایجـاد ایـن اخـتلالات در نژادهای مختلف متفاوت است. برطبـق ایـن مطالعه زنان آفریقایی – آمریکـایی کمتـرین خطر را برای ایجاد پـرولاپس دارنـد و زنـان اسپانیایی تبار بیشترین احتمـال پـرولاپس را داشته اند.

همچنین مطالعــه ای در بررســی عوامــل مستعد کننده اختلالات کـف لگـن در سـطح جامعه خودمان نیز صورت گرفته است .بــسیاری از زنــان جامعــه دارای علائــم مختلف اختلالات عملکرد کف لگـن شـامل بـی اختیــاری ادراری، اخــتلالات دفــع ادرار، بـی اختیــاری مــدفوع و اخــتلالات عملکــرد جنسی می باشند و بسیاری از آنها علائم خود را با وسایل مکانیکی، فیزیـوتراپی درمانی، درمان می کنند و تعدادی نیز نیاز بـه اعمال جراحی ترمیمی دارند.

نحوه برخورد با اختلالات کف لگن

پرولاپس اعضاء لگنی درصـد زیـادی از زنان با سن بالا را تحت تأثیر قرار می دهـد .هر چند که مرگ ومیر قابل توجهی ندارد امـا میزان از کارافتادگی همراه با پرولاپس قابـل توجـه مـی باشـد و بـر روی سیـستم ادراری، گوارشی و فعالیت جنسی تـأثیر مـی گـذارد و باعث می شـود بـسیاری از زنـان در فعالیـت روزانه خود محدود شوند. همچنین افـزایش سن در بروز شلی کـف لگـن مـؤثر اسـت.

در مطالعات مختلف تأثیر افزایش سن در احتمال بروز شلی کف لگن ثابـت شـده اسـت. ایـن مسأله در سنین بالا شایع تر می باشدکه علـت احتمالی آن ضعف عمومی همه بافت هـا و از جمله عضلات و نوع بافت همبندی کف لگن می باشد. علاوه بر این با گذشت زمان اثر تجمعـی علـل مختلـف بـر روی کـف لگـن افـزایش می یابند.

بیشترین موارد پرولاپس بعد از سـن یائسگی اتفاق می افتد همه بافتهـای لگنـی دارای گیرنده استروژنی می باشـند و تغییـرات آتروفیک که در نبود استروژن اتفاق مـی افتـد، یکی از علل ایجاد شلی کف لگن هـستند. از طرفــی بــا افــزایش ســن و طــولانی شــدن وضعیت کمبود اسـتروژنی، پـوکی اسـتخوان اتفاق می افتـد و تغییـرات گوژپـشتی سـتون مهـره هـا حاصـل از پـوکی اسـتخوان باعـث جابجایی دهانه ورودی لگن به وضعیت افقی می شود این تغییر در دهانه ورودی لگن اجازه می دهد تـا وزن محتویـات شـکمی بـه طـور مستقیم بر روی کف لگـن فـشار بیـاورد. همچنین نشان داده شده که بعـد از یائـسگی مصرف هورمون استروژن به میزان ۵ سال یا بیشتر از شلی کف لگن محافظت می کند .

در مواردی سابقه جراحی قبلی لگن در ایجـاد شـلی کـف لگـن یا اختلالات کف لگن مـؤثر اســت. در ایــنجا منظــور از جراحــی، جراحی های ژنیکولــوژی، هیــسترکتومی بــه هــر علتــی می باشد. همچنین افزایش تعـداد زایمان به عنوان یکی از علل افزایش دهنـده شلی کف لگن نیز معرفی شده است.

صــدمه بــه عــضلات و عــصب رســانی لواتورآنی هنگام زایمان واژینال شـایع اسـت کــه مـی توانــد علــت قــسمتی از تحلیــل و کش آمدن ربـاطهـا در زنـدگی آینـده باشـد. درجاتی از آسیب نیز در بافت همبنـد اطـراف رحــم و اطــراف واژن هنگــام زایمــان رخ می دهد. اما معمولاً اتساع واژن هنگام زایمان را علت ایجاد پرولاپس می دانند.

در مطالعـه ای کــه توســط Ratveit و همکارانش تحت عنوان بـی اختیـاری ادراری بعد از زایمان طبیعی یا سـزارین انجـام شد، شیوع بی اختیاری در گروه زنان بـدون فرزنـد 10 درصد، در گروهی که تحت سزارین قـرار گرفته اند16 درصد، و در گروهی که زایمـان واژینال (طبیعی) داشته اند 21 درصد به دست آمد و نیز نشان داد شده که سزارین انتخـابی فقـط بـه مقــدار خیلی نـاچیزی احتمــال پــرولاپس را کاهش می دهد و همچنین مشخص شد که سزارین در طـول یـک زایمـان فعـال اثـرات مشابهی بر روی ارگانهای لگنـی دارد.

همچنین نـشان داده شـده اسـت کـه بعـد از یائـسگی اسـتفاده از هورمون به میزان ۵ سال یا بیشتر محافظـت کننده است.

در مطالعـه ای کــه توســط جکــسون و همکــارانش صــورت گرفــت عــواملی مثــل بیماریهای مزمن ریوی، نژاد سفید، اسـتفاده اخیر استروژن و BMI بیشتر، از عوامل مـؤثر در ایجاد بی اختیـاری استرسـی ادرار معرفـی شدند.

بنابراین براساس این پـژوهش مـشخص گردید که افزایش سن خانم ها، سن کـم مـادر در طی اولین حـاملگی، انجـام زایمـان هـای تروماتیک، انجـام کارهـای سـنگین و روش زندگی، افزایش BMI و سابقه اعمال جراحی لگنی و افـزایش تعـداد زایمـانهـا و زایمـان نـوزادان درشـت در ایجـاد شـلی کـف لگـن و در کل اختلالات کف لگن دخالت دارند که منجر به عوارض زیـاد بـرای بیمار خواهد شد و نیاز به اعمال جراحـی و در نتیجــه هزینــه بیمــار و اجتمــاع را افــزایش می دهد. اغلب این موارد قابل پیشگیری بوده و با اجتناب از افزایش وزن و انجـام کارهـای ســنگین توســط خــانمهــا و کــاهش تعــداد زایمان ها و جلوگیری از زایمان هـای مـشکل، می توان از این عارضه جلوگیری نمود .

نتیجه گیری

با استفاده از نتایج به دست آمده مشخص شد که زایمان هـای مـشکل و بـا اسـتفاده از ابزار کمکی و جنین های درشت و چاق از عوامل عمده مستعد کننده شلی و اختلالات کف لگن می باشند.

همچنین انجام عمل سزارین در پیشگیری از ایـن عارضه نقشی ندارد. بنابراین به بهانه کاسـتن شلی کف لگن در آینـده نبایـد از ایـن روش جهت زایمان استفاده نمود.